Stress is een containerbegrip. Dat betekent dat het een overkoepelende naam is voor, eigenlijk heel veel. Mensen gebruiken het woord stress in hun taal om te omschrijven wat ze (negatief) ervaren. Maar stress is eigenlijk het minst geschikte woord om te omschrijven wat je ervaart.
Wanneer een cliënt bij mij komt en vertelt stress te ervaren dan weet ik eigenlijk nog niet zo veel. Waar heeft deze persoon dan precies last van? Wanneer je last hebt van heimwee dan weet ik dat je jouw eigen plekje en mensen mist. Wanneer je teleurgesteld bent, dan weet ik dat je iets had verwacht of ergens op hoopte maar dat dit niet is uitgekomen. Beide voorbeelden zijn voorbeelden van stress maar het woord stress vertelt je eigenlijk niets.
Waarom je het woord stress beter niet kan gebruiken
Door het grote containerbegrip stress te gebruiken leer je niets over jezelf of de situatie. Door het containerbegrip stress te gebruiken weet je ook niet zo goed wat je nou moet doen om er vanaf te komen. Het specifiek benoemen van onze gevoelens noemen we 'labelen' of 'kaderen'. Eigenlijk verschilt het niet zo gek veel van het spelletje "het verboden woord". Als stress het verboden woord is, zal je waarschijnlijk wat gevoelens opnoemen om het verboden woord stress te omschrijven.
Nu zit er ook nog een verschil tussen emoties en gevoelens. De vier grote basisemoties zijn: Bang, Bedroefd, Boos en Blij. Je kan ze onthouden als de vier B's. Alle gevoelens kun je onder één van deze emoties plaatsen en enkele gevoelens zijn onder twee emoties te plaatsen. De vier basisemoties worden soms ook aangevuld met diverse andere basisemoties zoals: verbazing/verrassing, schaamte, walging en schuld. Wat minder vaak voorkomend, maar nog steeds wel "grotere" emoties die als basisemoties kunnen gelden zijn: kracht, liefde en vredig. Wanneer jij je vastberaden voelt, dan is dit gevoel lastig te plaatsen onder één van de vier B's maar hij past prima onder kracht. Het is belangrijk om niet uitsluitend met de basisemoties te werken, maar met de specifiekere gevoelens. Wanneer je zegt dat je verdriet voelt, dan zegt dat nog steeds te weinig. Je kan verdrietig (emotie) zijn omdat je je schuldig (gevoel) voelt, maar je kan ook verdrietig (emotie) zijn omdat je je eenzaam (gevoel) voelt. Het is belangrijk om hier specifiek in te zijn omdat de aanpak bij schuldgevoel anders is dan bij gevoelens van eenzaamheid.
Hoe kom ik bij mijn gevoel?
Stress is dus een woord wat we gebruiken om aan te geven dat we spanning of druk ervaren van iets. Beter is het dus om specifiek te zijn en het gevoel te benoemen van wat je op dat moment voelt. Dit kan lastig zijn wanneer je dit nog nooit op die manier gedaan hebt. Ook is dit soms wat lastiger voor mensen die cognitief gericht zijn (wanneer je je vooral laat leiden door je denkprocessen en weinig door gevoel). Door onervarenheid en/of cognitief gedreven te zijn in je handelen is het lastiger om bij je gevoel te komen. Mocht je dit herkennen bij jezelf dan kan je op deze website al een beetje oefenen met het 'emotiewiel'. In het emotiewiel staan verschillende gevoelens. In het midden staan de basisemoties: verdrietig (bedroefd), kwaad (boos), bang, blij, krachtig en vredig. Eromheen staan de specifieke gevoelens.
Je kan de basis emoties ook onthouden als de vier B's: bedroefd, boos, bang en blij. Eigenlijk kan je alle gevoelens hieronder scharen. In dit emotiewiel (zie afbeelding rechts) zijn de vier basisemoties aangevuld met krachtig en vredig. Deze emoties staan in het midden. In de twee buitenste ringen vind je de gevoelens.
Binnenkort volgt nog een document met alle gevoelens bij de downloadsectie en er volgen ook nog oefeningen om (beter) contact te maken met je gevoel.
Inzicht #19
Jouw energie introduceert jou al voordat jij het doet.
Onbekend