Het boek Traumasporen van Bessel van der Kolk, in het Engels bekend als The Body Keeps the Score, is een invloedrijk werk over trauma en de impact daarvan op lichaam. Wanneer we namelijk een trauma meemaken dan wordt dit in ons lichaam opgeslagen. Bessel van der Kolk’s 'Traumasporen' is een waardevol boek voor iedereen die meer wil begrijpen over de impact van trauma en het pad naar herstel. Het boek biedt niet alleen diepgaande inzichten in hoe trauma ons vormt, maar biedt ook hoop en praktische tools voor verwerking.
Wat is trauma?
Trauma wordt vaak geassocieerd met ingrijpende gebeurtenissen, zoals een ongeluk, geweld of een natuurramp. Maar volgens van der Kolk reikt het begrip trauma veel verder. Het kan ontstaan door subtielere, maar langdurige ervaringen zoals emotionele verwaarlozing, gepest worden of een gebrek aan veiligheid in de jeugd. Trauma nestelt zich niet alleen in onze herinneringen, maar ook in ons lichaam. Het beïnvloedt hoe we voelen, denken en ons gedragen.
Van der Kolk legt uit dat trauma het vermogen van het brein om informatie te verwerken en te integreren, kan verstoren. Hierdoor raken mensen vaak ‘vast’ in hun trauma, alsof de gebeurtenis voortdurend opnieuw wordt beleefd.
Het lichaam als geheugen van trauma
Het basisconcept uit het boek is hoe het lichaam trauma opslaat. Misschien denk je dat herinneringen en emoties vooral in de hersenen worden opgeslagen, Traumasporen laat zien dat ons lichaam fungeert als een soort 'archief' van onze ervaringen. Denk bijvoorbeeld aan onverklaarbare fysieke klachten zoals chronische pijn, of een versnelde hartslag en ademhaling in stressvolle situaties. Van der Kolk beschrijft hoe trauma invloed heeft op het autonome zenuwstelsel. Dit systeem, dat automatisch onze hartslag, ademhaling en andere essentiële processen reguleert, kan door trauma in een ‘vecht- of vlucht’-modus blijven hangen. Hierdoor kan een individu zich voortdurend gespannen of overweldigd voelen, zelfs zonder directe aanleiding.
Naast het lichaam, speelt natuurlijk ook het brein een centrale rol in hoe we trauma verwerken. Met name de amygdala, hippocampus en prefrontale cortex zijn hierbij betrokken. Trauma kan deze hersengebieden ontregelen, wat leidt tot emotionele ontregeling, geheugenproblemen en moeite om rationeel te denken in stressvolle situaties. Mensen ervaren flashbacks: intense, oncontroleerbare herinneringen aan traumatische gebeurtenissen die voelen alsof ze in het heden plaatsvinden. Deze reacties zijn niet simpelweg een 'herinnering', maar eerder een her-activatie van de emotionele en fysieke reacties die destijds plaatsvonden.
Trauma vraagt vooral ook om een lichamelijke behandeling
Een krachtig punt dat van der Kolk maakt, is dat traditionele gesprekstherapie niet altijd voldoende is om trauma te helen. Wat er gebeurt is had een hoge intense emotionele lading en hierbij is het lichaam zeer intensief betrokken. Omdat trauma dus diepgeworteld in het lichaam zit, pleit hij voor behandelingen die zowel geest als lichaam betrekken, zoals EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing), Yoga en mindfulness, neurofeedback en creatieve bewegingstherapieën.
Sociale verbinding en zelfzorg bij trauma
Een ander belangrijk aspect dat van der Kolk benadrukt, is het belang van sociale steun bij het genezingsproces. Mensen die trauma hebben doorgemaakt, ervaren vaak gevoelens van isolatie en vervreemding. Maar het opbouwen van betekenisvolle relaties en het hervinden van vertrouwen in anderen speelt een cruciale rol in het herstel.
Hij beschrijft hoe verbondenheid met anderen ons brein helpt om veiligheid en rust te ervaren. De kracht van empathie, communicatie en samenzijn mag volgens hem niet worden onderschat. Naast professionele hulp moedigt van der Kolk lezers aan om aan zelfzorg te doen. Dit kan variëren van het aanleren van ontspanningstechnieken tot het beoefenen van kunstzinnige activiteiten. Hij benadrukt dat herstel een proces is dat tijd en geduld vergt, en dat kleine stappen net zo waardevol zijn als grote doorbraken.
"Heling vindt plaats in cirkels, het is niet één rechte lijn van herstel. Je keert steeds terug naar oude plekken met een nieuwe blik". Deze uitspraak is ook zeer passend bij traumaverwerking.
